Llythyr Ben Bowen,

A letter, 18 May 1901, in Welsh, from the poet, Ben Bowen, Kimberley, South Africa, to his sister, Ann, and brother-in-law, Jonathan Thomas, including two englynion by Bowen.
Parts of the letter, including the englynion, are published in Ben Bowen yn Neheudir Affrica, ed. by Myfyr Hefin (Llanelli, 1928), pp. 23-24.

Bardd oedd Ben Bowen a aned ym 1878 yn Nhreorci, y Rhondda, ac fe addysgwyd ef yn Ysgol Fwrdd Treorci ac Academi Pontypridd, rhwng 1897 a 1899. Ym 1899 fe aeth i Goleg Prifysgol Cymru Caerdydd, lle astudiodd y Clasuron ac Almaeneg hyd at 1900. Bu hefyd yn dilyn cwrs cyfathrebu y 'Cambridge University correspondence course' rhwng 1898 a 1899. Dechreuodd farddoni yn ifanc, ac fe enillodd Gadair Eisteddfod Genedlaethol Penrhiwceiber yn 1896 pan ond yn ddeunaw oed. Aeth ymlaen i ennill yn Eisteddfod Aberdâr ym 1897, a chyhoeddodd gyfrol o farddoniaeth Durtur y Deffro yn yr un flwyddyn. Cafodd ail yn Eisteddfod Genedlaethol Lerpwl am ei bryddest 'Pantycelyn' ym 1901, ac ym mis Chwefror 1902 enillodd Gadair Eisteddfod Llundain. Er mai barddoniaeth oedd ei brif ddiddordeb, fe gyhoeddwyd nifer o'i erthyglau mewn cylchgronau megis Y Tyst, Tarian y Gweithiwr a Chymru'r Plant, ac fe gyhoeddwyd detholiad o'i waith gan ei frawd, David Bowen (Myfyr Hefin) yn Rhyddiaith Ben Bowen a Blagur Awen Ben Bowen. Cyhoeddodd David Bowen ddau lyfr arall oedd wedi eu selio ar waith ac ar lythyrau Ben Bowen sef Ben Bowen i'r ieuanc a Ben Bowen yn Neheudir Africa. Ym 1901 yr oedd Ben Bowen wedi teithio i Dde Affrica lle bu'n byw tan 1902 er mwyn adfer ei iechyd. Diarddelwyd ef gan ei eglwys, Moriah, Pentre, wedi iddo ddychwelyd oherwydd ei ddaliadau diwinyddol. Bu farw ym 1903.

Mrs Ann Bowen Morgan; Porthaethwy; Donation; February 2001; A2001/7.

Bardd oedd Ben Bowen a aned ym 1878 yn Nhreorci, y Rhondda, ac fe addysgwyd ef yn Ysgol Fwrdd Treorci ac Academi Pontypridd, rhwng 1897 a 1899. Ym 1899 fe aeth i Goleg Prifysgol Cymru Caerdydd, lle astudiodd y Clasuron ac Almaeneg hyd at 1900. Bu hefyd yn dilyn cwrs cyfathrebu y 'Cambridge University correspondence course' rhwng 1898 a 1899. Dechreuodd farddoni yn ifanc, ac fe enillodd Gadair Eisteddfod Genedlaethol Penrhiwceiber yn 1896 pan ond yn ddeunaw oed. Aeth ymlaen i ennill yn Eisteddfod Aberdâr ym 1897, a chyhoeddodd gyfrol o farddoniaeth Durtur y Deffro yn yr un flwyddyn. Cafodd ail yn Eisteddfod Genedlaethol Lerpwl am ei bryddest 'Pantycelyn' ym 1901, ac ym mis Chwefror 1902 enillodd Gadair Eisteddfod Llundain. Er mai barddoniaeth oedd ei brif ddiddordeb, fe gyhoeddwyd nifer o'i erthyglau mewn cylchgronau megis Y Tyst, Tarian y Gweithiwr a Chymru'r Plant, ac fe gyhoeddwyd detholiad o'i waith gan ei frawd, David Bowen (Myfyr Hefin) yn Rhyddiaith Ben Bowen a Blagur Awen Ben Bowen. Cyhoeddodd David Bowen ddau lyfr arall oedd wedi eu selio ar waith ac ar lythyrau Ben Bowen sef Ben Bowen i'r ieuanc a Ben Bowen yn Neheudir Africa. Ym 1901 yr oedd Ben Bowen wedi teithio i Dde Affrica lle bu'n byw tan 1902 er mwyn adfer ei iechyd. Diarddelwyd ef gan ei eglwys, Moriah, Pentre, wedi iddo ddychwelyd oherwydd ei ddaliadau diwinyddol. Bu farw ym 1903.

Title based on contents.

Preferred citation: NLW MS 23699E, f. 148.

Published