CMA: Cofysgrifau Capel y Garth, Porthmadog

Mae'r fonds yn cynnwys llyfrau Casgliad y Weinidogaeth, 1944-1996; llyfrau cyfrifon amrywiol, 1972-1996; cofnodion gweinyddol, megis cytundebau, gohebiaeth, llungopi o gofrestr bedyddiadau ac ystadegau, [1965]-1992; llyfrau Ysgrifennydd yr Ysgol Sul, 1925-1996; llyfrau cyfrifon yr Ysgol Sul, 1950-1996; a phapurau amrywiol megis llyfr tonau a dyddiaduron, 1838, 1978-[1999].
Daeth cofysgrifau ychwanegol i law, yn cynnwys llyfr cofnodion Pwyllgor Blaenoriaid, 1954-1995; llyfr cofnodion y Pwyllgor Adeiladau, 1962-1987; tri llyfr casgliadau, 1947-1957, 1958-1962 a 1963-1967; pedair cyfrol y Trysorydd, 1957-1963, 1958-1961, 1962-1966 a 1966-1972; a chyfrol yn nodi derbyniadau a thaliadau, 1972-1981.

Agorwyd capel cyntaf y Garth, Moriah, yn 1845. Cyn hyn nid oedd yna gapel Methodistaidd ym Mhorthmadog, ac felly mynychai Methodistiaid y dre yr eglwys Fethodistaidd yn Nhremadog. Tua 1840 sefydlwyd eglwys Sabothol ym Mhorthmadog. I ddechrau y man cyfarfod oedd mewn gweithdy ar y Grisiau Mawr ym Mhencei. Yna symudodd i fod mewn ystafell mewn tŷ ar y ffordd i Benclogwyn. Adnabuwyd hwn fel yr Ysgoldy Bach. Gyda thwf y dre aeth Capel Tremadog yn rhy fach a gwelwyd yr angen i adeiladu capel ym Mhorthmadog. O ganlyniad, adeiladwyd Capel Moriah yn y Garth. Tybir bod tri capel arall wedi tyfu allan o'r Garth, gan nad oedd y capel yn ddigon mawr i'r holl aelodau. Yn 1856 agorwyd capel Morfa Bychan; yn ail, yn rhannol yn sgïl diwygiad 1859, cafwyd capel y Tabernacl, a agorodd yn 1862; ac yn drydydd daeth capel y Borth (capel Borth y Gest a agorwyd yn 1874). Fodd bynnag, ymhen amser cafwyd bod capel y Garth yn parhau i fod yn rhy fach, er gwaethaf gwaith i'w helaethu, a phasiwyd i adeiladu capel newydd yn 1893. Prynwyd darn o dir yn Bank Place yn 1895 ac agorwyd y capel newydd yn 1898.

Trefnwyd yn bum cyfres: Llyfrau Casgliadau y Weinidogaeth, cyfrifon cyfraniadau amrywiol, cofnodion gweinyddol, llyfrau Ysgrifennydd yr Ysgol Sul, a llyfrau cyfrifon yr Ysgol Sul; ac yn ddwy ffeil: llyfr tonau William Owen a dyddiaduron y Suliau.

Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau diweddar yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru lofnodi'r ffurflen 'Papurau modern - gwarchod data'.

Adneuwyd gan Mr John Rees Jones, Porthmadog, Mai 2002, a chan Mr Gareth Edwards, Porthmadog, Mawrth 2009.; 0200207532

Agorwyd capel cyntaf y Garth, Moriah, yn 1845. Cyn hyn nid oedd yna gapel Methodistaidd ym Mhorthmadog, ac felly mynychai Methodistiaid y dre yr eglwys Fethodistaidd yn Nhremadog. Tua 1840 sefydlwyd eglwys Sabothol ym Mhorthmadog. I ddechrau y man cyfarfod oedd mewn gweithdy ar y Grisiau Mawr ym Mhencei. Yna symudodd i fod mewn ystafell mewn tŷ ar y ffordd i Benclogwyn. Adnabuwyd hwn fel yr Ysgoldy Bach. Gyda thwf y dre aeth Capel Tremadog yn rhy fach a gwelwyd yr angen i adeiladu capel ym Mhorthmadog. O ganlyniad, adeiladwyd Capel Moriah yn y Garth. Tybir bod tri capel arall wedi tyfu allan o'r Garth, gan nad oedd y capel yn ddigon mawr i'r holl aelodau. Yn 1856 agorwyd capel Morfa Bychan; yn ail, yn rhannol yn sgïl diwygiad 1859, cafwyd capel y Tabernacl, a agorodd yn 1862; ac yn drydydd daeth capel y Borth (capel Borth y Gest a agorwyd yn 1874). Fodd bynnag, ymhen amser cafwyd bod capel y Garth yn parhau i fod yn rhy fach, er gwaethaf gwaith i'w helaethu, a phasiwyd i adeiladu capel newydd yn 1893. Prynwyd darn o dir yn Bank Place yn 1895 ac agorwyd y capel newydd yn 1898.

Ceir copi caled o'r rhestr yn CMA: Cofnodion Capeli Cymru yn LlGC 2001-.

Rhagfyr 2002

Lluniwyd gan Nia Wyn Griffiths.

Defnyddiwyd y ffynhonnell ganlynol wrth lunio'r rhestr: Y Ganrif Gyntaf, 1845-1945 Braslun o Hanes yr Eglwys, " Y Garth" Porthmadog (Lerpwl, 1945).

Amodau hawlfraint arferol.

Action: Mae copïau drafft a chopïau ychwanegol o Adroddiadau Blynyddol y Capel wedi eu dinistrio..

Mae ychwanegiadau yn bosibl

Ceir adroddiadau blynyddol y Capel, 1905-1995 (gyda bylchau), yn LlGC. Ceir hefyd llyfr cyfrifon, 1856-1861, yn LlGC, CMA EZ1/239/1, cyfrol yn cofnodi benthyg llyfrau, 1915-1944, yn CMA EZ1/109/1, ynghyd ag eitemau eraill yn CMA 58 ac yn CMA K2/50.

Published