Cerflun a Llyfrau: Ynglyn â Amgueddfa Brynsiencyn

Cerflun: Syr Ellis Jones Griffith, a Llyfrau ynglyn â Amgueddfa Brynsiencyn.

Mae gan lyfrau ymwelwyr hanes cyfoethog. Rhai ymwelwyr o'r ail ganrif ar bymtheg o gestyll, eglwysi plwyf, cartrefi uchelwyr ac aristocratiaid, gwestai, orielau ac amgueddfeydd. Gall ymchwilwyr gasglu gwybodaeth bwysig o'r ffynonellau hyn. Roedd Syr Ellis Jones Ellis-Griffith, Barwnig 1af, PC, KC (1860 Mai 23 - 1926 Tachwedd 30) yn fargyfreithiwr Prydeinig ac yn wleidydd Rhyddfrydol radical. Fe'i ganed yn Ellis Jones Griffith yn Birmingham, yn fab i Thomas Morris Griffith, prif adeiladwr. Addysgwyd ef yng Ngholeg y Brifysgol, Aberystwyth, Prifysgol Llundain a Choleg Downing, Caergrawnt, lle darllenodd y gyfraith ac roedd yn Llywydd Undeb Caergrawnt. Priododd Ellis-Griffith â Mary, merch Robert Owen, ym 1892. Bu iddynt ddau fab ac un ferch. Galwyd ef i'r Bar, Middle Temple, ym 1887 a bu'n gweithio ar Gylchdaith Gogledd Cymru a Chaer. Roedd yn Gofiadur Birkenhead rhwng 1907 a 1912 a phenodwyd ef yn Gwnsler y Brenin ym 1910. Bu Griffith yn cystadlu yn aflwyddiannus yn West Toxteth ym 1892 ond ym 1895 dychwelwyd ef yn llwyddiannus i'r Senedd dros Ynys Môn. Dychwelwyd ef yn ddiwrthwynebiad ym 1900. Tra’n AS pleidleisiodd o blaid Mesur Rhyddfreinio Merched 1908. Dychwelwyd ef yn ddiwrthwynebiad ym mis Rhagfyr 1910. Gwasanaethodd yng ngweinyddiaeth Ryddfrydol HH Asquith fel Is-Ysgrifennydd Gwladol yr Adran Gartref rhwng 1912 a 1915, ac yn y swydd honno chwaraeodd ran bwysig wrth lywio Mesur Datgysylltu Cymru trwy Dy Tiroedd Comin, a thyngwyd ef o'r Cyfrin Gyngor ym 1914. Yn 1918 crewyd ef yn farwnig, o Llanidan yn Sir Ynys Môn a newidiodd ei gyfenw i Ellis-Griffith. Gorchfygwyd ef o drwch blewyn yn Ynys Môn yn etholiad cyffredinol 1918 gan yr ymgeisydd Llafur Owen Thomas. Yna bu’n cystadlu’n aflwyddiannus yn etholaeth Prifysgol Cymru ym 1922. Dychwelodd i Dy’r Cyffredin ym 1923, pan etholwyd ef dros Gaerfyrddin, ond ymddiswyddodd y sedd y flwyddyn ganlynol. Bu farw yn Abertawe yn sydyn ym mis Tachwedd 1926, yn 66 oed, a dilynwyd ef yn y farwnigaeth gan ei unig fab Ellis sydd wedi goroesi. Bu farw'r Arglwyddes Ellis-Griffith ym 1941.

By deposit

Dim cyfyngiadau/ No Restrictions

Adnau preifat / Private deposit.

Os gwelwch yn dda archebwch y dogfenau gan ddefnyddio y rhif cyfeirnod amgen (lle ddarperidd) / Please order documents using the alternative reference number (where provided)

Mae copiau clawr caled o`r catalogau ar gael yn Archifau Ynys Môn ac yn y Gofrestr Cenedlaethol Archifau. Polisi Archifau Ynys Môn yw catalogio yn iaith y ddogfen./Hard copies of the catalogue are available at Archifau Ynys Môn / Anglesey Archives and the National Register of Archives. It is the policy of Archifau Ynys Môn / Anglesey Archives to catalogue in the language of the document.

Cyflwr da /Good condition

Lluniwyd y disgrifiad gan Amanda Sweet, Archifau Ynys Môn / Anglesey Archives

https://en.wikipedia.org/wiki/Ellis_Ellis-Griffith

Mae'r holl gofnodiadau sy'n cydymffurfio â pholisi casglu Swyddfa Gofnodi Cyngor Sir Ynys Môn wedi eu cadw /All records which meet the collection policy of the Anglesey Archives have been retained.

Ni ddisgwylir croniadau/Accruals are not expected