Toriad Papur Newydd: Cynnwys penillion a gyfansoddwyd gan Mr John Griffiths, Bryncla

Archive Collection
XML

Scope and Content

TORIAD PAPUR NEWYDD: Cynnwys penillion a gyfansoddwyd gan Mr. John Griffiths, Bryncla pan oedd son am gael capel newydd yng Ngwalchmai.

Administrative / Biographical History

Mae cymuned Trewalchmai wedi'i lleoli tua 5 milltir o dref Llangefni ar Ynys Môn. Enw priodol y plwyf yw Trewalchmai. Gwalchmai ap Meilyr (1130 - 1180), un o'r beirdd cynharaf yn Llys Tywysogion Cymru. Mae gan y Tywysog Owain Gwynedd y dreflan a'i thiroedd a roddwyd i'r bardd am ei wasanaethau. Gwalchmai Uchaf oedd y pentref gwreiddiol, gyda'r mwyafrif o'r boblogaeth yn byw ger safle Eglwys y Plwyf. Adeiladwyd y tyrpeg (dollgate) tua 1820 a chost pasio trwodd gyda cheffyl a throl oedd tair ceiniog. Diddymwyd y doll ym 1895 a chollodd yr adeilad ei swyddogaeth. Agorodd Capel Moriah (Annibynwr) ddydd Sul y Pasg a dydd Llun, 1847. Mae'n costio £ 120 i'w adeiladu. Adeiladwyd capel newydd Moriah ym 1902, ac mae fwy neu lai yn union gyferbyn â'r hen gapel. Sefydlwyd Capel Jerwsalem (CM) ym 1780, ailadeiladwyd ym 1849 a'i adfer ym 1925. Adeiladwyd Eglwys Tabernacl y Bedyddwyr ym 1890. Heddiw, dyma ganolfan y Pensiynwyr yn y pentref.

Arrangement

By deposit

Access Information

Dim cyfyngiadau/ No Restrictions

Acquisition Information

Adnau preifat / Private deposit.

Note

Os gwelwch yn dda archebwch y dogfenau gan ddefnyddio y rhif cyfeirnod amgen (lle ddarperidd) / Please order documents using the alternative reference number (where provided)

Other Finding Aids

Mae copiau clawr caled o`r catalogau ar gael yn Archifau Ynys Môn ac yn y Gofrestr Cenedlaethol Archifau. Polisi Archifau Ynys Môn yw catalogio yn iaith y ddogfen./Hard copies of the catalogue are available at Archifau Ynys Môn / Anglesey Archives and the National Register of Archives. It is the policy of Archifau Ynys Môn / Anglesey Archives to catalogue in the language of the document.

Physical Characteristics and/or Technical Requirements

Cyflwr da /Good condition

Archivist's Note

Lluniwyd y disgrifiad gan Amanda Sweet, Archifau Ynys Môn / Anglesey Archives

http://www.trewalchmai.co.uk/history/

Appraisal Information

Mae'r holl gofnodiadau sy'n cydymffurfio â pholisi casglu Swyddfa Gofnodi Cyngor Sir Ynys Môn wedi eu cadw /All records which meet the collection policy of the Anglesey Archives have been retained.

Accruals

Ni ddisgwylir croniadau/Accruals are not expected